دادگاه ناحیه‌ای Växjö روز سه‌شنبه ۲ آوریل ۲۰۲۵، حکم نهایی یکی از تکان‌دهنده‌ترین پرونده‌های قتل خانوادگی سال‌های اخیر در سوئد را صادر کرد. این پرونده مربوط به قتل شهیده عزیزی، دختر ۲۲ ساله افغانی تبار است که در تاریخ ۳ مه ۲۰۲۴ در شهر Lessebo به دست اعضای خانواده‌اش کشته شد.
در این پرونده، پدر خانواده، عزیزو عزیزی، به حبس ابد و برادر ۲۳ ساله شهیده به ۱۶ سال زندان محکوم شد. مادر خانواده، که نیز تحت پیگرد قرار داشت، از سوی دادگاه تبرئه شد.
جزئیات پرونده قتل
شهیده که مدتی پیش از قتل از خانه گریخته و با نام جدید لیما Lima در شهر کالمار Kalmar زندگی می‌کرد، در روز سوم ماه مه ۲۰۲۴ پس از تماس‌های مکرر خانواده، به لسبو Lessebo بازگشت. یک روز بعد، جسد او در یک پناهگاه جنگلی کنار دریاچه Läen پیدا شد. کالبدشکافی و تحقیقات پلیس نشان داد که او با روسری‌اش خفه شده است؛ روسری‌ای که به گفته دوستانش، از پوشیدن آن رضایت نداشت و آن را نماد سرکوب می‌دانست.
تحقیقات دادستانی و داده‌های تلفن همراه اعضای خانواده نشان داد که شهیده در داخل خودرو پدرش، توسط برادرش خفه شده و این اقدام با اطلاع کامل و تحریک مستقیم پدر انجام گرفته است. مادر خانواده نیز در خودرو حضور داشت.
برادر شهیده در بازجویی‌ها اعتراف کرده است که این اقدام را به دستور پدر انجام داده و گفته که هنگام خروج از خانه، پدرش با صراحت گفته بود که “او باید بمیرد”. پس از قتل، پدر و پسر دو بار تلاش کردند جسد شهیده را آتش بزنند تا آثار جرم را از بین ببرند.
انگیزه قتل و پیشینه فشارهای خانوادگی
براساس یافته‌های دادگاه و اظهارات شاهدان، انگیزه قتل از سوی خانواده، حفظ چیزی بود که آن‌ها “شرف خانوادگی” می‌نامیدند. شهیده بدون رضایت خانواده با مردی که در آلمان زندگی می‌کرد ازدواج کرده بود و همچنین علیه پدرش به دلیل خشونت‌های مکرر در دوران نوجوانی، به پلیس شکایت کرده بود.
او سال‌ها در فشار فرهنگی و خانوادگی زندگی می‌کرد، اجازه ورزش و آرایش نداشت و حتی در خانه نیز مجبور به پوشیدن روسری بود. دوستانش در شهادت‌هایی تأکید کرده‌اند که شهیده زندگی را چون “زندان” تجربه می‌کرده و همواره در تلاش برای فرار از ساختارهای تحمیلی خانواده بوده است.
روند صدور حکم دادگاه
دادگاه Växjö پس از بررسی دقیق شواهد فنی، از جمله داده‌های تلفن همراه، اظهارات متهمان و شهادت‌های خانواده و دوستان شهیده، حکم نهایی را صادر کرد.
پدر خانواده، عزیزو عزیزی، که ۴۴ سال دارد، به دلیل طراحی، تحریک و مشارکت فعال در ارتکاب قتل، به حبس ابد محکوم شد. دادگاه تأکید کرد که نقش او نه‌تنها دستوری بوده، بلکه در تمام مراحل قتل نیز حضور مؤثر داشته است. او در دادگاه تمام اتهامات را رد کرد و مدعی شد که پسر و همسرش علیه او دروغ گفته‌اند، اما دادگاه این ادعا را بی‌اساس دانست.
برادر شهیده، که اکنون ۲۳ ساله است، اعتراف کرده که خواهرش را خفه کرده اما گفته که تحت تأثیر مستقیم پدر و در فضای رعب‌آور خانوادگی دست به این کار زده است. همچنین او در جریان تحقیقات با پلیس همکاری کرده و اطلاعات کلیدی ارائه داده است. دادگاه این عوامل را در نظر گرفت و او را به شانزده سال زندان محکوم کرد.
مادر خانواده، که هنگام قتل در خودرو حضور داشت، در ابتدا از سوی دادستانی به مشارکت در قتل متهم شده بود. اما بنا بر اظهارات خود او و فرزندش، زمانی که پسر اقدام به خفه کردن شهیده کرده، مادر تلاش داشته جلوی او را بگیرد، اما عزیزو او را از خودرو بیرون کشیده و مانع مداخله‌اش شده است. دادگاه اعلام کرد که نمی‌توان با اطمینان او را در ارتکاب جرم شریک دانست، بنابراین وی از اتهامات تبرئه شد.
واکنش‌ها و بازتاب اجتماعی
این پرونده بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی سوئد داشته و بار دیگر توجه عمومی را به خشونت‌های خانوادگی و به‌ویژه “قتل‌های ناموسی” جلب کرده است. فعالان حقوق زنان خواستار اقدامات قوی‌تر برای شناسایی و حمایت از زنانی شده‌اند که در معرض خشونت درون خانواده قرار دارند.
همسر شهیده که در جریان دادرسی به عنوان شاکی خصوصی حضور داشت، در دادگاه از عشق عمیق خود به او و از رنجی که پس از این فاجعه تحمل کرده سخن گفت. در متن حکم دادگاه آمده است: «وی شهیده را عشق زندگی‌اش می‌دانست و معتقد است تا پایان عمر با این غم زندگی خواهد کرد.»
شهیده عزیزی، دختری با آرزوهای بزرگ، با تلاشی شجاعانه برای داشتن زندگی آزاد و مستقل پا به راهی گذاشت که پایان آن تراژیک و دردناک بود. حکمی که امروز صادر شد، نه‌تنها محاکمه‌ای بود برای دو مجرم، بلکه پژواکی است از خواست عمومی برای مقابله با جنایت‌هایی که به نام شرف، آزادی را می‌کشند.
اگر شما هم در معرض تهدید، فشار یا خشونت خانوادگی هستید
اگر احساس می‌کنید که به دلیل انتخاب‌های شخصی، سبک زندگی، رابطه عاطفی یا هر موضوع دیگری تحت فشار، تهدید یا کنترل از سوی خانواده یا اطرافیان قرار دارید، شما تنها نیستید و کمک در دسترس است.
خشونت مبتنی بر “شرف”، ازدواج اجباری، تهدید، محدودیت آزادی فردی و اجبار به تبعیت از قواعد خانوادگی، همگی شکل‌هایی از خشونت هستند و در سوئد غیرقانونی‌اند.
برای دریافت حمایت و کمک فوری، می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
۱. با پلیس تماس بگیرید – در موارد اضطراری:
شماره ۱۱۲ را شماره‌گیری کنید و وضعیت خود را شرح دهید. حتی اگر مطمئن نیستید که خطر جدی است، بهتر است تماس بگیرید. پلیس آموزش دیده است تا در این شرایط پاسخگو باشد.
۲. با خط تلفن حمایت تماس بگیرید:
📞 Kvinnofridslinjen (خط ملی حمایت از قربانیان خشونت خانگی)
شماره تماس: ۰۲۰۵۰۵۰۵۰
فعال ۲۴ ساعته، رایگان و ناشناس. می‌توانید مترجم نیز درخواست کنید.
۳. به مرکز خدمات اجتماعی (Socialtjänsten) در شهرداری محل سکونت خود مراجعه کنید:
شما حق دارید در صورت تهدید یا فشار از سوی خانواده، پشتیبانی، مشاوره و حتی اسکان اضطراری دریافت کنید. خدمات اجتماعی موظف است بدون اطلاع خانواده از شما حمایت کند.
۴. اگر دانش‌آموز یا دانشجو هستید:
با مشاور مدرسه (kurator)، معلم مورد اعتماد یا پرستار مدرسه صحبت کنید. آن‌ها می‌توانند راه‌های ارتباط با خدمات حمایت را برایتان فراهم کنند.
۵. منابع اطلاعاتی و حمایتی بیشتر:
-
www.hedersfortryck.se
وب‌سایتی رسمی و جامع با اطلاعات به زبان‌های مختلف درباره خشونت‌های مبتنی بر ناموس و غیرت، ازدواج اجباری و گزینه‌های حمایتی در سوئد.
